ကမၻာ့လူတုပ္ေကြးကပ္ေရာဂါ ကာကြယ္ထိန္းခ်ဳပ္ေရး သတိေပးႏႈိးေဆာ္ခ်က္

၁။ ကမၻာ့လူတုပ္ေကြးကပ္ေရာဂါသည္ လူမွလူသုိ႕ လ်င္ျမန္စြာ ကူးစက္လ်က္႐ွိသည္။ ကမၻာ့လူတုပ္ေကြးေရာဂါသည္ ၂၀၀၉ခုႏွစ္ ဇြန္ ၁၁ ရက္အထိ ႏုိင္ငံေပါင္း ၇၄ ႏုိင္ငံသုိ႕ ပ်ံ႕ႏွံ႕ကူးစက္ကာ ဓာတ္ခြဲခန္းစမ္းသပ္ အတည္ျပဳခ်က္အရ ၂၈၇၇၄ ဦး ျဖစ္ပြားခဲ့ၿပီး ၁၄၄ ဦး ေသဆုံးခဲ့သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ကမၻာ့က်န္းမာေရး အဖြဲ႕က ကမၻာ့လူတုပ္ေကြးကပ္ေရာဂါ(Human Influenza Pandemic) ျဖစ္ပြားေနေၾကာင္း ဇြန္ ၁၁ ရက္တြင္ ေၾကညာခဲ့သည္။

၂။ ကမၻာ့လူတုပ္ေကြးကပ္ေရာဂါသည္ လူမွလူသုိ႕ ကူးစက္ျမန္ျခင္းႏွင့္ တုပ္ေကြးဗုိင္းရပ္စ္ အသစ္ျဖစ္၍ လူအမ်ားတြင္ ခံႏုိင္ရည္စြမ္းအား မ႐ွိေသးျခင္းတုိ႕ေၾကာင့္ ေအာက္ပါအႏၱရာယ္မ်ားကုိ ႀကဳံေတြ႕ရမည္။

(က) အသက္အ႐ြယ္မေ႐ြး ေရာဂါျဖစ္ပြားျခင္း၊

(ခ) ကေလးမ်ား၊ အသက္အ႐ြယ္ႀကီးရင့္သူမ်ား၊ ကုိယ္ဝန္ေဆာင္မိခင္မ်ား၊ ႏွလုံး၊ အဆုတ္ႏွင့္ ဆီးခ်ဳိစသည့္ နာတာ႐ွည္ေရာဂါ႐ွိသူမ်ားႏွင့္ ခုခံအားက်ဆင္းမႈ႐ွိသူမ်ားတြင္ အသက္ဆုံး႐ႈံးမႈ ပုိမုိမ်ားျပားႏုိင္ျခင္း၊

(ဂ) တုပ္ေကြးလူနာမ်ာ လ်င္ျမန္စြာမ်ားျပားလာျခင္းေၾကာင့္ ေဆးဝါး၊ ေဆးပစၥည္းႏွင့္ က်န္းမာေရးေစာင့္ေ႐ွာက္မႈ လုိအပ္ခ်က္မ်ား ျဖစ္ေပၚျခင္း၊

(ဃ) စီးပြားေရးႏွင့္ ကုန္သြယ္မႈလုပ္ငန္းမ်ားတြင္ ထိခုိက္ဆုံးရႈံးမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚျခင္း၊

(င) ေရာဂါျပန္႕ပြားမႈကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္အတြက္ လူအမ်ား စုေဝးေဆာင္႐ြက္ရသည့္ လုပ္ငန္းမ်ား၊ ေက်ာင္းမ်ား၊ ဘာသာေရးပြဲမ်ားႏွင့္ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားကုိ ပိတ္ပင္တားဆီးရန္ လုိအပ္လာႏုိင္ျခင္း၊

(စ) ႏုိင္ငံ၏ အဓိကဝန္ေဆာင္မႈလုပ္ငန္းမ်ား ပုံမွန္ေဆာင္႐ြက္ႏုိင္ရန္ အခက္အခဲမ်ား ႀကဳံေတြ႕လာႏုိင္ျခင္း၊

၃။ ကမၻာ့လူတုပ္ေကြးကပ္ေရာဂါ၏ အႏၱရာယ္မ်ားကုိ ကာကြယ္ရန္ႏွင့္ ဆုံး႐ႈံးမႈမ်ား ေလ်ာ့နည္းရန္အတြက္ ေအာက္ေဖာ္ျပပါ ႀကဳိတင္ကာကြယ္မႈလုပ္ငန္းမ်ားကုိ ျပည္သူလူထုတစ္ရပ္လုံးက လုိက္နာေဆာင္႐ြက္ရန္ အထူးအေရးႀကီးသည္။

(က) ျပည္သူ တစ္ဦးခ်င္းအေနျဖင့္ ေဆာင္႐ြက္ရန္ -

- တစ္ကုိယ္ေရသန္႕႐ွင္းမႈကုိ ဂ႐ုျပဳေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊
- ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆုိးလ်င္ လက္ကုိင္ပဝါျဖင့္ ဖုံးအုပ္ျခင္း၊
- လက္ကုိဆပ္ျပျဖင့္ စင္ၾကယ္စြာေဆးေၾကာျခင္း၊
- ေကာင္းစာအိပ္စက္အနားယူျခင္း၊
- အာဟာရျပည့္ဝသည့္ အစားအစာမ်ားစားသုံးျခင္း၊
- ကုိယ္လက္လႈပ္႐ွားမႈ မွန္မွန္ျပဳလုပ္ျခင္း၊
- ေလေကာင္းေလသန္႕ရ႐ွိေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ေနထုိင္ျခင္း၊
- လူထူထပ္ေသာေနရာႏွင့္ ပြဲလမ္းသဘင္မ်ားသုိ႕ သြားေရာက္ျခင္းမွ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
- အရက္လြန္ကဲစြာ ေသာက္သုံးျခင္းႏွင့္ မူးယစ္ေဆးဝါး သုံးစြဲျခင္းမွ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
- ေရာဂါျဖစ္ပြားသူမ်ားႏွင့္ သံသယ႐ွိသူမ်ားမွ (၆)ေပအကြာတြင္ ေနထိုင္ျခင္း၊
- ေရာဂါမကူးစက္ေစရန္ ႏွာေခါင္းႏွင့္ ပါးစပ္ကုိ လုံေအာင္ဖုံးအုပ္သည့္ ပါးစပ္ ႏွာေခါင္းစည္း(Surgical Mask)ကို အသုံးျပဳျခင္း၊
- ေရာဂါ႐ွိသူ၏ေနအိမ္ႏွင့္ ေဆး႐ုံမ်ားသုိ႕ မလိုအပ္ဘဲ သြားေရာက္ျခင္းမွ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊
- မိမိတြင္ ေရာဂါလကၡဏာမ်ား႐ွိသည္ဟု ယူဆပါက နီးစပ္ရာက်န္းမာေရးဌာနသုိ႕ အျမန္ဆုံးသတင္းေပးပုိ႕ အကူအညီေတာင္းခံျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရမည္။

(ခ) စာသင္ေက်ာင္း၊ လုပ္ငန္းခြင္၊ ဟုိတယ္၊ လူမႈေရးရိပ္သာႏွင့္ ေဂဟာမ်ားတြင္ -

- အေဆာင္အအုံမ်ား ေလဝင္ေလထြက္ ေကာင္းမြန္ေရးအတြက္ ေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊
- ပတ္ဝန္းက်င္သန္႕႐ွင္းေရးကို ဂ႐ုျပဳေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊
- အမႈိက္ႏွင့္အညစ္အေၾကးမ်ားကုိ စနစ္တက်စြန္႕ပစ္ျခင္း၊
- လူ႕အသုံးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ား၊ ေလွကား၊ ဓာတ္ေလွကား၊ နံရံမ်ားႏွင့္ ႐ုံးတြင္းပရိေဘာဂမ်ားကုိ တစ္ေန႕(၂)ႀကိမ္မွ (၃)ႀကိမ္ ပုိးသန္႕စင္ျခင္း၊
- စာသင္ေက်ာင္း၊ လုပ္ငန္းခြင္၊ ဟုိတယ္၊ လူမႈေရးရိပ္သာႏွင့္ ေဂဟာမ်ားတြင္ ေနထုိင္ေဆာင္႐ြက္သူမ်ား အားလုံး၏ က်န္းမာေရးကုိ ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္႐ႈျခင္း၊
- တစ္ဦးဦးတြင္ တုပ္ေကြးေရာဂါ ျဖစ္ပြားသည္ဟု သံသယ႐ွိပါက က်န္းမာေရးဌာနႏွင့္ အျမန္ဆုံး ဆက္သြယ္ေဆာင္႐ြက္ျခင္း၊

(၄) တုပ္ေကြးေရာဂါ (သုိ႕မဟုတ္) အလားတူ ဖ်ားနာေရာဂါ ျဖစ္ပြားသူသည္ ေအာက္ပါအတုိင္း ေနထုိင္ရမည္။

- လူနာအေနျဖင့္ ပါးစပ္ ႏွာေခါင္းစည္း တပ္ဆင္ထားရမည္၊
- အျခားသူမ်ားသုိ႕ မကူးစက္ေရးအတြက္ မိမိအိမ္တြင္ပင္ ေနထုိင္ရမည္၊
- ႐ုံး၊ ေက်ာင္း၊ လုပ္ငန္းခြင္ႏွင့္ ခရီးသြားလားျခင္းမ်ားကုိ ေ႐ွာင္ၾကဥ္ရမည္၊
- ႏွာေခ်၊ ေခ်ာင္းဆုိးလ်င္ တစ္သွ်ဴး (သုိ႕မဟုတ္) လက္ကိုင္ပဝါ အသုံးျပဳရမည္၊ လက္ကုိဆပ္ျပာျဖင့္ စနစ္တက် ေဆးေၾကာရမည္၊
- အာဟာရျဖစ္ေသာ အစားအစာမ်ားစားရန္ႏွင့္ အရည္မ်ားမ်ား ေသာက္ရမည္၊
- ေလေကာင္းေလသန္႕ရ႐ွိေအာင္ ေဆာင္႐ြက္ေနထုိင္ရမည္၊
- က်န္းမာေရးဌာနႏွင့္ ဆက္သြယ္ေဆာင္႐ြက္ရမည္၊
- ေရာဂါကူးစက္မႈသည္ ေရာဂါစတင္ျဖစ္ပြားသည့္ အခ်ိန္မွစ၍ (၁၀)ရက္ၾကာသည္အထိ ကူးစက္ႏုိင္သည္။

(၅) မိသားစုအတြင္း တုပ္ေကြးေရာဂါျဖစ္ပြားသူအား ေအာက္ပါအတိုင္း ျပဳစုရမည္။
- လူနာကုိ ေလဝင္ေလထြက္ေကာင္းေသာ ေနရာတြင္ ထား႐ွိရမည္၊ အေျခအေနေပးပါက သီးသန္႕အခန္းတြင္ ထား႐ွိသင့္သည္၊
- ဖ်ားနာသူအား အနီးကပ္ ေစာင့္ေ႐ွာက္သူမ်ားသည္ ပါးစပ္ ႏွာေခါင္းစည္းႏွင့္ လက္အိတ္မ်ား ဝတ္ဆင္ရမည္၊ ျဖစ္ႏုိင္ပါက ပလတ္စတစ္ရင္ကာ ခါးစည္း(Apron)ကုိလည္း အသုံးျပဳႏုိင္သည္၊
- လူနာအသုံးအေဆာင္ပစၥည္းမ်ား၊ အသုံးျပဳၿပီးေသာ ပါးစပ္ ႏွေခါင္းစည္းႏွင့္ လက္အိတ္မ်ား စသည္တုိ႕ကုိ 0.5% available chlorine ရ႐ွိေစရန္ Bleaching Powder ဟင္းစားဇြန္းႏွစ္ဇြန္းကုိ ေရတစ္လီတာျဖင့္ ေဖ်ာ္စပ္၍ မိနစ္(၃ဝ)ခန္႕ စိမ္ထားရမည္၊ မ႐ွိလွ်င္ ေရေႏြးျဖင့္ ျပဳတ္ေလွ်ာ္ရမည္၊
- လူနာျပဳစုၿပီးတုိင္း လက္ကုိဆပ္ျပာျဖင့္ ေသခ်ာစြာ ေဆးေၾကာရမည္၊ ျဖစ္ႏုိင္လွ်င္ အရက္ျပန္(Alcohol rub) အသုံးျပဳႏုိင္သည္၊
- လူနာႏွင့္ အနီးကပ္ျပဳစုသူမ်ား၏ က်န္းမာေရးအေျခအေနကုိ က်န္းမာေရးဌာနသုိ႕ သတင္းပုိ႕ျခင္း၊ ဆက္သြယ္ေဆာင္႐ြက္ျခင္းတုိ႕ကုိ လုပ္ေဆာင္ရမည္၊

၆။ ကမၻာ့လူတုပ္ေကြးကပ္ေရာဂါ ျမန္မာႏုိင္ငံသုိ႕ ဝင္ေရာက္ကူးစက္မႈ မ႐ွိေစေရးအတြက္ က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန အပါအဝင္ ဝန္ႀကီးဌာနမ်ား၊ လူမႈေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ ပုဂၢလိကက႑ႏွင့္ ျပည္သူလူထုတစ္ရပ္လုံးမွ ကမၻာလူတုပ္ေကြးကပ္ေရာဂါ ႀကဳိတင္ကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းမ်ားကုိ အမ်ဳိးသားေရးအသြင္ျဖင့္ အ႐ွိန္အဟုန္ျမွင့္ ပူးေပါင္းေဆာင္႐ြက္သြားၾကရန္ အထူးလုိအပ္ေၾကာင္း ႏႈိးေဆာ္အပ္ပါသည္။

က်န္းမာေရးဝန္ႀကီးဌာန

Swine Flu (H1N1)ဗုိင္းရပ္စ္အတြက္ Foxသတင္းဌာန၏ အႀကံျပဳခ်က္ (၁၀)ခ်က္

ကမာၻႏွင့္တ၀ွမ္းတြင္  ၿခိမ္းေျခာက္ေနသည့္ ဝက္တုပ္ေကြးေခၚ Swine Flu(H1N1)ဗုိင္းရပ္စ္အား ႀကိဳတင္ကာကြယ္ႏိုင္မည့္ နည္းလမ္း(၁၀)ခုကို Foxသတင္းဌာနက ယခုကဲ့သို႔ အႀကံျပဳ ေဖာ္ျပထားသည္။

၁။ Swine Flu(H1N1)ကို ကာကြယ္ဖို႔ အေျခခံအက်ဆံုးမွာ လက္ေဆးရန္ျဖစ္သည္။ လက္ကို ဆပ္ျပာႏွင့္ စင္ၾကယ္စြာေဆးပါ။ စကၠန္႔(၂၀)မွ်ၾကာေအာင္ လက္ႀကိဳလက္ၾကား ေနရာမ်ားအထိ ဆပ္ျပာသံုးၿပီး သန္႔စင္ေသာေရျဖင့္ ေဆးေၾကာပါ။ ထိုအခါ လက္တြင္ကပ္ၿငိေနႏိုင္ေသာ ဗိုင္းရပ္စ္ပိုးမ်ားကို ဖယ္ရွားၿပီးသား ျဖစ္သြားလိမ့္မည္ဟု ေလာင္းအိုင္းလန္းေကာလိပ္ေဆးရံုမွ လက္ေထာက္ပါေမာကၡ ေဒါက္တာကလစ္ဖို႔ ဘတ္ဆက္က ေျပာၾကားခဲ့သည္။

၂။ ေရမရွိလ်င္ (သို႔မဟုတ္) ေရအလြယ္တကူမရလ်င္ အယ္လ္ကိုေဟာပါ၀င္သည့္ Sanitizerတစ္မ်ိဳးျဖင့္ လက္ကိုခဏခဏ ပြတ္ေပးပါ။ ထိုဂ်ယ္သည္ ေရရွားေသာ အရပ္မ်ားတြင္ လက္ကိုေဆးေၾကာရန္ အသံုး၀င္ေသာ ဓာတုဓာတ္ေပါင္းမ်ိဳးျဖစ္သည္။ လက္ကိုဂ်ယ္ႏွင့္ ပြတ္ၿပီးခ်ိန္တြင္ ေလထဲတြင္ ခါယမ္းၿပီး ေလသလပ္ကာ အေျခာက္ခံပါ။ ထိုဂ်ယ္တြင္ပါေသာ အယ္လ္ကိုေဟာဓာတ္က လက္တြင္ရွိေသာ တုပ္ေကြးေရာဂါပိုးမ်ားကို သတ္ျဖတ္ႏိုင္ပါလိုက္မည္။ သို႔ေသာ္လည္း လက္တြင္လိမ္းသည့္ ေဆးရည္တိုင္း ပိုးသတ္ႏိုင္သည့္ အစြမ္းသတၱိမရွိေၾကာင္း သတိျပဳသင့္ပါသည္။

၃။ ႏွာေစးလ်င္၊ ေခ်ာင္းဆိုးလ်င္ ႏွာေခါင္းႏွင့္ပါးစပ္ကို ကာထားပါ။ ေဒါက္တာဘက္ဆက္က ႏွာေစးေနသည့္ အခ်ိန္မ်ားတြင္ လက္ကိုမ်က္ႏွာႏွင့္ ႏွာေခါင္းမ်ားအား မၾကာခဏ မပြတ္သင့္ေၾကာင္း အႀကံျပဳခဲ့သည္။ လက္တြင္ကပ္ေနသည့္ တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္မ်ားသည္ မ်က္ႏွာတြင္ရွိသည့္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားမွတဆင့္ ခႏၶာကိုယ္ထဲ ျပန္႕ႏွံ႕၀င္ေရာက္သြားႏိုင္ေၾကာင္း ၎ကဆိုသည္။ ထို႔အျပင္ ႏွာေစး၊ ႏွာရည္ယိုသျဖင့္ ႏွပ္ညွစ္ၿပီးလ်င္လည္း လက္ကို စင္စင္ၾကယ္ၾကယ္ျဖစ္ေအာင္ သတိျပဳေဆးေၾကာရန္ ေဒါက္တာဘက္ဆက္က သတိေပးခဲ့သည္။

၄။ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ တုပ္ေကြးေရာဂါရွင္မ်ား ရွိေနသည္ဟု သံသယရွိပါက ႏွာေခါင္းႏွင့္ ပါးစပ္မ်ားကို ကာကြယ္ေပးသည့္ မ်က္ႏွာဖံုး(Mask)မ်ားအား အသံုးျပဳသင့္ပါသည္။

၅။ အကယ္၍ တုပ္ေကြးေရာဂါ ျဖစ္ပြားေနသည့္ လကၡဏာမ်ား ေပၚေပါက္လာၿပီး ဖ်ားနာေနၿပီဆိုလ်င္ အိမ္တြင္ နားေနသင့္ပါသည္။ လူမ်ားေသာေနရာမ်ားႏွင့္ အလုပ္ခြင္သို႔ သြားေရာက္ျခင္းမ်ိဳးကို ေရွာင္ၾကဥ္ရပါမည္။

၆။ ဗီတာမင္စီ(C)ကုိ ျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္သည့္ အစားအေသာက္ႏွင့္ ေဆး၀ါးမ်ားကို မွီ၀ဲရပါမည္။ ဗီတာမင္စီ(C)သည္ တုပ္ေကြးကို ဟန္႔တားႏိုင္သည္ဟု ပညာရွင္မ်ားက လက္ခံယံုၾကည္ထားသည္။

၇။ ညီညြတ္မွ်တေသာ အစာအာဟာရကို ျဖည့္တင္းစားေသာက္ပါ။ အာဟာရျပည့္ေအာင္ စားေသာက္ျခင္းႏွင့္ ႏွစ္ၿခိဳက္စြာ အိပ္စက္ျခင္းတို႔သည္ လူ႔ကိုယ္ခံအားကို တိုးတက္ေကာင္းမြန္ေစသည္။ မ်ားမ်ားအနားယူျခင္းသည္ တုပ္ေကြးကို ေခ်ဖ်က္ႏိုင္မည့္ အေကာင္းဆံုးလုပ္ေဆာင္မႈ တစ္ခုဆိုသည္ကို သိထားသင့္ပါသည္။

၈။ ကေလးငယ္မ်ားကို က်န္းမာေရးႏွင့္ေလ်ာ္ညီေအာင္ ေနထိုင္က်င့္ႀကံတတ္သည့္ အေလ့အက်င့္ ပ်ိဳးေထာင္ေပးပါ။ ၎တို႔အတြက္ တစ္ကိုယ္ေရသန္႔ရွင္းေရးသည္ မည္မွ်အေရးပါေၾကာင္း ကေလးမ်ား သိရွိသင့္ပါသည္။

၉။ ပရိေဘာဂ အသံုးအေဆာင္မ်ား၊ ခႏၶာကိုယ္ႏွင့္ ထိေတြ႕မႈမ်ားမည့္ ေနရာမ်ားကို သန္႔ရွင္းစြာထားပါ။ ပိုးသတ္ေဆးျဖန္းပါ။ တုပ္ေကြးဗိုင္းရပ္စ္မ်ားသည္ စားပြဲမ်က္ႏွာျပင္မ်ား၊ ကြန္ပ်ဴတာကီးဘုတ္မ်ားစသည့္ လူ႔လက္ႏွင့္ မၾကာခဏထိေတြ႕ႏိုင္သည့္ ေနရာမ်ားတြင္ နာရီအတန္ၾကာ ရွင္သန္ေနႏိုင္သည့္ အစြမ္းရွိသည္။

၁၀။ ေရာဂါျဖစ္ပြားေနေၾကာင္း ေသခ်ာခဲ့ၿပီဆိုလ်င္ နီးစပ္ရာ က်န္းမာေရးဌာနမ်ားဆီသို႔ အျမန္ဆံုးသြားေရာက္ၿပီး လိုအပ္ေသာ ေဆး၀ါးကုသမႈမ်ား ခံယူသင့္ပါသည္။