Thadingyut is the seventh Myanmar month (in September - October) towards the end of the rainy season.
Lord Gautama Buddha preached The Abhidhamma to Maidawmi Nat (reincarnate of His Mother) in Tavatimsa Abode of celestial beings for three Lenten months and returned to the abode of men on the full-moon day of Thadingyut. The King of Celestials cerated gold, silver, ruby stairways for him. Buddha took the middle ruby one radiating six hues of aura. The nats came along by the right gold stairways and the brahmas by the left silver stairways.
On account of that, Myanmar Buddhists celebrate the full-moon day with multi-coloured illuminations. It is also called Tavatimsa Festival after the Tavatimsa Abode of the nats and the Myinmo Lights Festival after the Mount Myinmo there.
For the Sangha it is the time for what is known as Pawayana, which means inviting, entreating, urging. In parctice since the times of Buddha, it is to beg on another for forgiveness of any action that might have displeased any other among Sangha. There is also the parctice among laity of paying obeisance to parents and elders.
သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေန႔
သီတင္းကၽြတ္လသည္ ျမန္မာလမ်ားတြင္ ခုနစ္လေျမာက္ျဖစ္ၿပီး မိုးရာသီကုန္လုခ်ိန္ျဖစ္ကာ စက္တင္ဘာလႏွင့္ ေအာက္တိုဘာလမွာ က်ေရာက္ပါတယ္။
ေဂါတမရွင္ေတာ္ဘုရားသည္ မယ္ေတာ္မိနတ္သားအား တာ၀တႎသာနတ္ျပည္၌ အဘိဓမၼာတရားေတာ္ကို ၀ါတြင္းသံုးလပတ္ ေဟာၾကားေတာ္မူၿပီး သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေန႔၌ လူ႔ျပည္သို႔ ျပန္လည္ၾကြခ်ီေတာ္မူပါတယ္။ သိၾကားမင္းက ေရႊေစာင္းတန္း၊ ေငြေစာင္းတန္း၊ ပတၱျမားေစာင္းတန္းတို႔ကို ဖန္ဆင္းပူေဇာ္ပါတယ္။ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္သည္ေရာင္ျခည္ေတာ္ေျခာက္သြယ္ျဖင့္ တင့္တယ္စြာ အလယ္ဗဟိုပတၱျမားေစာင္းတန္းမွ သက္ဆင္းၾကြျမန္းေတာ္မူပါေတာ့တယ္။ နတ္အေပါင္းက လယ္ယာေရႊေစာင္းတန္း၊ ျဗဟၼာႀကီးမ်ားက လက္၀ဲေငြေစာင္းတန္းမွ သက္ဆင္းလုိက္ပါလာၾကပါတယ္။
ယင္းပူေဇာ္ပဲြႀကီးကို အစဲြျပဳလို႔ ျမန္မာ့ယဥ္ေက်းမႈ ရာသီပဲြေတာ္အျဖစ္ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေန႔ညမွာ ဘုရားရွင္ကို ရည္မွန္းၿပီး မီးရွဴးမီးပန္းမ်ား၊ မီးပံုး၊ ဆီမီးေရာင္စုံတို႔ျဖင့္ ပူေဇာ္မႈျပဳလာခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဗုဒၶျမတ္စြာ တာ၀တႎသာမွ ဆင္းသက္ေတာ္မူသည္ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး တာ၀တႎသာပဲြေတာ္၊ တာ၀တႎသာနတ္ျပည္ရွိရာ ျမင္းမိုရ္ေတာင္ထိပ္မွ ဆင္းသက္ေတာ္မူသည္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍ မီးျမင္းမိုရ္ပဲြဟု ေခၚေ၀ၚၾကျခင္း ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။
ရဟန္းေတာ္မ်ားဟာ သီတင္းကၽြတ္လျပည့္ေန႔မွာ ၀ိနည္းေဒသနာေတာ္အရ ဥပုသ္အစား "ဖိတ္ၾကားျခင္း၊ ေတာင္းပန္တိုက္တြန္းျခင္း'' လို႔ အဓိပၸာယ္ရေသာ ပ၀ါရဏာျပဳၾကရပါတယ္။ ဤပ၀ါရဏာျပဳျခင္းသည္ ဘုရားရွင္လက္ထက္ကပင္ ေပၚေပါက္ခဲ့ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ သာ၀တၳိျပည္ ေဇတ၀န္ေက်ာင္းေတာ္၌ သီတင္းသံုးေဖာ္ ရဟန္းတစ္စု အခ်င္းခ်င္း မေခၚမေျပာ ေနထိုင္ၾကသည္ကို အေၾကာင္းျပဳၿပီး ျဖစ္ေပၚလာျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ထိုနည္းတူစြာ ဘုရားရွင္အား ဖူးေမွ်ာ္ကန္ေတာ့တဲ့ အစဥ္အလာကို အစဲြျပဳၿပီး ျမန္မာဗုဒၶဘာသာ၀င္တို႔သည္ သီတင္းကၽြတ္တဲ့အခါ သက္ႀကီး၀ါႀကီးမ်ားအား ပူေဇာ္ကန္ေတာ့တဲ့ ဓေလ့ထံုးစံေကာင္းတစ္ရပ္ ေပၚေပါက္လာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
ေရႊတိဂံုဘုရားလည္း မေရာက္တာၾကာလုိ႔ ဒီေန႔ ေရာက္ျဖစ္ေတာ့ အေတာ္ကို စည္ကားသိုက္ျမိဳက္စြာ အလွဴအတန္းမ်ားနဲ႔တကြ ဘုရားဖူးျပည္သူမ်ား တိုးမေပါက္ေအာင္ ေတြ႕ရတဲ့အတြက္ အလြန္တရာမွ ၀မ္းသာၾကည္ႏူးမိပါတယ္။
